Sözleşmeli personelin sendikalara üye olması
399 sayılı Kamu İktisadi Personel Rejiminin Düzenlemesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin 14 üncü maddesinde yer alan sendikal faaliyet yasal bağlamında bu KHK hükümlerine göre sözleşmeli statüde istihdam edilen personelin kamu görevlileri sendikalarına üye olup olamayacağı hususunda
22/1/1990 tarihli ve 399 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Personel Rejiminin
Düzenlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin 14 üncü maddesinde "Sözleşmeli
personelin herhangi bir sendikaya üye olması, sendikal faaliyette bulunması,
grev kararı vermesi, bu yolda propaganda yapması, herhangi bir greve veya grev
teşebbüsüne katılması, desteklemesi veya teşvik etmesi yasaktır." hükmü
yer almaktadır.
18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının "Toplu
iş sözleşmesi" başlıklı 53 üncü maddesinin 23/7/1995 tarihli ve 4121 sayılı
Kanunun 4 üncü maddesiyle değişik 3 üncü fıkrasında "128 inci maddenin
ilk fıkrası kapsamına giren kamu görevlilerinin kanunla kendi aralarında kurmalarına
cevaz verilecek olan ve bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları ile 54 üncü
madde hükümlerine tabi olmayan sendikalar ve üst kuruluşları, üyeleri adına
yargı mercilerine başvurabilir ve İdareyle amaçları doğrultusunda toplu görüşme
yapabilirler." Hükmü ile, 3/10/2001 tarihli ve 4709 sayılı Kanunun 20 nci
maddesiyle değişik "Sendika kurma hakkı" başlıklı 51 inci maddesinde
"Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve
sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın
sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten
serbestçe çekilme haklarına sahiptir." hükmüne yer verilmek suretiyle kamu
çalışanlarımızın sendika kurabilmeleri ve kurulmuş bulunan sendikalara üye olmaları
yolu açılmıştır.
Kamu çalışanlarının sendikal haklarının kullanımını düzenleyen 4688 sayılı Kamu
Görevlileri Sendikaları Kanunu 2001 yılında yürürlüğe konulmuştur. Bahse konu
Kanunun "Tanımlar" başlıklı 3 üncü maddesinin ( a ) bendinde "kamu
görevlisi", "Kamu kurum ve kuruluşlarının işçi statüsü dışındaki bir
kadro veya pozisyonunda daimî suretle çalışan, adaylık veya deneme süresini
tamamlamış kamu görevlileri" olarak tanımlanmış olup, tanımda geçen "işçi
statüsü dışındaki bir kadroda", "daimi surette çalışma", "adaylık
süresini tamamlama" unsurlarının memurlar için söz konusu olduğu göz önüne
alındığında, mezkur tanıma göre "işçi statüsü dışındaki bir pozisyonda",
"daimi surette çalışma" "deneme süresini tamamlama" unsurlarının
kamu çalışanları içerisinde 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında sözleşmeli
personel statüsünde istihdam edilenlerle ilgili olduğu görülmektedir.
Bu hüküm ve açıklamalar ışığında gerek Anayasamızda yapılan değişiklik ve gerekse
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun yürürlüğe girmesi ile birlikte
399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında sözleşmeli personel olarak istihdam
edilenlerin sendika kurmalarına ve sendikalara üye olmalarına engel bir durumun
bulunmadığı, dolayısıyla daha önce sendika kurma ve sendikaya üye olma yasağı
bulunan söz konusu personel hakkındaki düzenlemelerin de uygulanma imkanının
kalmadığı mütalaa edilmektedir.