711 sayılı Kanun?a göre yürütülmekte olan Nöbetçi Memurluğu uygulaması

Aydın İli Defterdarlığının müstakil hizmet binasında faaliyet göstermesi nedeniyle Defterdarlık Hizmet Binasında, 711 sayılı Nöbetçi Memurluğu Kurulması ve Olağanüstü Hal Tatbikatlarında Mesainin 24 Saat Devamını Sağlayan Kanun'a göre yürütülmekte olan Nöbetçi Memurluğu uygulamasının iptali istemi ile açılan bir davada Aydın 1 inci İdare Mahkemesinin 2007/1227 Esas nolu ve 12/12/2007 tarihli kararıyla, nöbetçi memurluğu kadrosu kurulmadan ve nöbetçi memurluğu kurulması konusunda bakanlıkça uygun görülecek teşkilat ve kurum tespiti yapılmadan tesis edilen işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptal edildiğini, anılan mahkeme kararı neticesinde nöbetçi memurluğu uygulamasına 2008 yılının Şubat ayında son verildiğini, ayrıca söz konusu mahkeme kararının bozulması istemiyle Danıştay Başkanlığı'na temyize gidildiğini belirten ve nöbetçi memurluğu hizmetlerinin yerine getirilememesi sebebiyle uygulamaya ne şekilde devam edileceği ve ortaya çıkan bu sorunun nasıl giderilebileceği hususunda görüş talep eden ilgi yazı ve ekleri incelenmiştir.
Bilindiği üzere, 29/1/1966 tarihli ve 12213 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 711 sayılı Nöbetçi Memurluğu Kurulması ve Olağanüstü Hal Tatbikatlarında Mesainin 24 Saat Devamını Sağlayan Kanun'un 1 inci maddesinde; "Yetkili merciler tarafından bildirilecek alarm haberlerinin sürat ve emniyetle ilgililere ulaştırılmasını sağlamak amacı ile bakanlıklarda ve bakanlıklarca uygun görülecek teşkilat ve kurumlarında birer nöbetçi memurluğu kurulur.", 2 nci maddesinde; "Nöbetçi memurluğu görevini yapacak subay, memur, hizmetlilerle diğer personele bu görevden ötürü herhangi bir ücret verilmez. Nöbet tutanlar, nöbetin bitiminde bir iş günü izinli sayılırlar. Nöbet konusu ile ilgili özel kanunlardaki haklar saklıdır.", 18.11.1966 tarihli ve 6/7337 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 20.12.1966 tarihli ve 12482 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Nöbetçi Memurların Görev ve Sorumlulukları İle Çalışma Şekillerini Gösterir Yönetmeliğin 2 nci maddesinde; "Alarm haberlerinin yayınlanması; Genel Kurmay Başkanlığı ve Dışişleri Bakanlığınca, Başbakanlığa (Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği) ve PTT Genel Müdürlüğüne bildirmek suretiyle olur.
PTT aldığı alarm haberini, Bakanlıklar nöbetçi memurluklarına bildirir.
Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği de, aynı alarm haberini, teyit etmek ve ulaştırma emniyetini sağlamak için kurye ile Bakanlıklara bildirir." ve 17 nci maddesinde; "Nöbetçi memurları, birinci öncelik alarm haberlerinin ulaştırılmasında olmak üzere, aşağıdaki görevleri de yaparlar:
a. Dairede güvenlik tedbirlerini, (Yangın, sabotaj, tabii afet, iç emniyet) ve bununla ilgili personelin görevlerini yapıp yapmadıklarını, kontrol eder.
b. Muhabere vasıtalarında (Telli ve telsiz) vuku bulacak arızaları derhal ilgililere bildirir ve giderilmesini takip eder.
c. Mesai saatleri dışında gelecek önemli ve ivedilik derecesini haiz haber ve yazıları alır ve ilgililere ulaştırılmasını sağlar.
d. Dairede, mesai saatleri bitiminde sepetlere atılmış bütün müsvedde evrakı bir yerde toplatarak yaktırır." hükümleri yer almaktadır. Diğer taraftan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 36 ncı maddesinin "VIII-Yardımcı Hizmetler Sınıfı" başlıklı bölümünde; "Yardımcı hizmetler sınıfı, ? kurumlarda koruma ve muhafaza hizmetleri gibi ana hizmetlere yardımcı mahiyetteki görevlerde her kurumun özel bünyesine göre ve yine bu mahiyette olmak üzere ihdasına lüzum gördüğü yardımcı hizmetleri ifa ile görevli bulunanlardan 4 üncü maddenin (D) bendinde tanımlananların dışında kalanları kapsar.
Bu sınıfa dahil personel tarafından yerine getirilmesi gereken hizmetlerden hizmet yerlerinin ve tedavi kurumlarının temizlenmesi, tesisatın bakım ve işletilmesi ve benzeri nitelikteki hizmetlerin üçüncü şahıslara ihale yoluyla gördürülmesi mümkündür.", 45 inci maddesinin ilk fıkrasında; "Hiç bir memur sınıfının dışında ? çalıştırılamaz.", "Çalışma Saatleri" başlıklı 99 uncu maddesinde; "Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir.
Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.
Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir?" ve "Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışma saat ve usulünün tesbiti" başlıklı 101 inci maddesinde; "Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri, Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının muvafakati alındıktan sonra kurumlarınca düzenlenir." hükümlerine yer verilmiştir.
29/1/1966 tarihli ve 12213 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 711 sayılı Nöbetçi Memurluğu Kurulması ve Olağanüstü Hal Tatbikatlarında Mesainin 24 Saat Devamını Sağlayan Kanun'un 1 inci maddesinde açıkça belirtildiği üzere; nöbetçi memurluğu, ancak yetkili merciiler tarafından bildirilecek alarm haberlerinin sürat ve emniyetle ilgililere ulaştırılmasını sağlamak amacıyla kurulabileceğinden; müstakil binada hizmet verilmesi, koruma, güvenlik yahut sair sebeplerle mezkur Kanuna istinaden nöbetçi memurluğu tesisi mümkün olamayacaktır. Aynı Kanun maddesi; nöbetçi memurlukların kurulacağı yerleri bakanlıklar ve bakanlıklarca uygun görülecek teşkilat ve kurumlar olarak tespit etmiş olup, hangi taşra teşkilatlarında nöbetçi memurluğunun kurulacağına bakanlıkça karar verilmeden, diğer mercilerce nöbetçi memurluğunun ihdasına müsaade etmemiştir.
18.11.1966 tarihli ve 6/7337 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 20.12.1966 tarihli ve 12482 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Nöbetçi Memurların Görev ve Sorumlulukları İle Çalışma Şekillerini Gösterir Yönetmeliğin 2 nci maddesi; alarm haberlerinin yayınlanmasının Genel Kurmay Başkanlığı ve Dışişleri Bakanlığı tarafından, Başbakanlığa (Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğine) ve PTT Genel Müdürlüğüne bildirmek suretiyle yapılacağını; PTT'nin ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin aldıkları alarm haberini, Bakanlıklar nöbetçi memurluklarına bildireceğini belirterek, alarm haberlerinin yayınlanmasına ve nöbetçi memurlara bildirilmesine ilişkin yetkili mercileri tespit ederek, Genel Kurmay Başkanlığı ve Dışişleri Bakanlığı haricindeki diğer kurumların nöbetçi memurlara (Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği ve PTT Genel Müdürlüğü aracılığıyla) iletilecek alarm haberlerini yayınlama yetkisini haiz olmadığı hükmüne yer vermiştir. Mezkur Yönetmeliğin 17 nci maddesinde nöbetçi memurların görevlerinin; başta alarm haberlerini ilgililere ulaştırmak olmak üzere, Dairede güvenlik tedbirlerini, (Yangın, sabotaj, tabii afet, iç emniyet) ve bununla ilgili personelin görevlerini yapıp yapmadıklarını kontrol etmek, Haberleşme vasıtalarında (Telli ve telsiz) vuku bulacak arızaları derhal ilgililere bildirmek, giderilmesini takip etmek, Mesai saatleri dışında gelecek önemli ve ivedilik derecesini haiz haber ve yazıları almak ve ilgililere ulaştırılmasını sağlamak, Dairede mesai saatleri bitiminde sepetlere atılmış bütün müsvedde evrakı bir yerde toplatarak yaktırmak olduğu hükme bağlanmıştır. 21 nci yüzyılda telekomünikasyon alanında yaşanan hızlı değişim, haberleşme araçlarının niteliği ve kişiler ve kurumlar arasındaki iletişim kolaylığı göz önünde bulundurulduğunda; ayrıca alarm haberlerini yayınlama, yayınlanan alarm haberlerinin nöbetçi memurlara ulaştırılmasında yetkili merciiler ve adı geçen yönetmelikte nöbetçi memurlara yüklenen ödevlerin anlam ve mahiyeti dikkate alındığında, 1960'lı yıllardaki haberleşme ve iletişim imkanları dikkate alınarak hazırlanan 711 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmeliğe istinaden ihdas edilecek nöbetçi memurluğunun uygulama alanı ve şartlarının yok denecek kadar az olduğu aşikardır.
Defterdarlık hizmet binasında nöbetçi memurluğu ihdasıyla koruma, güvenlik ve sair hizmetlerin sağlanması amaçlanmakta ise, 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin "VIII-Yardımcı Hizmetler Sınıfı" bölümünün 2 nci fıkrası gereğince koruma, güvenlik ve aynı bölümde sayılan sair diğer hizmetlerin üçüncü şahıslara ihale edilebileceği veya 1 nci fıkrası uyarınca Yardımcı Hizmetler Sınıfına dahil personele, aynı Kanunun 101 inci maddesindeki "Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri, Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının muvafakati alındıktan sonra kurumlarınca düzenlenir." hükmü dikkate alınarak gördürülebileceği; üçüncü şahıslara ihale edilebilecek veya yardımcı hizmetler sınıfınca gerçekleştirilebilecek hizmetlerin, diğer hizmet sınıflarında (Genel İdari Hizmetler Sınıfı v.d) istihdam edilen personele gördürülmesinin 657 sayılı Kanunun 45 inci maddesinin ilk fıkrasındaki "Hiç bir memur sınıfının dışında ? çalıştırılamaz." hükmüne aykırılık teşkil edeceği mülahaza edilmektedir.
Defterdarlık hizmet binasında nöbetçi memurluğu ihdasına duyulan gereksinim koruma veya güvenlik amaçları dışındaki başka bir sebebe dayanmakta ve kamu kurumunda hizmet 24 saat devamlılık arz ediyorsa (sağlık ve itfaiye hizmetlerinde olduğu gibi), mezkur Kanun'un 99 uncu maddesinin 3 üncü fıkrasındaki "Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir?" hükmü ve 101 maddesinde öngörülen prosedür çerçevesinde, mevcut personele gördürülmesinin mümkün olduğu düşünülmektedir.
711 sayılı Kanun gereği ihdas edilecek nöbetçi memurluğunun uygulama alanı ve şartlarının yok denecek kadar az olması ve Defterdarlık hizmet binasında duyulan ihtiyacının niteliği dikkate alınarak, yukarıda yer verilen açıklama ve çözümler doğrultusunda hareket edilmesinin bahse konu sorunları gidereceği mütalaa edilmektedir.