Muhtelif disiplin cezalarına ilişkin
657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer alan disiplinle ilgili hükümler ve bunların uygulanması hk. (05/07/2011-13486)
657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer alan disiplinle ilgili hükümler ve
bunların uygulanmasına ilişkin çeşitli konularda görüş talep ettiğiniz ilgi
yazı incelenmiştir.
Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125 inci maddesinin 3
üncü fıkrasında; "Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan
ve ödül veya başarı belgesi alan memurlar için verilecek cezalarda bir derece
hafif olanı uygulanabilir." hükmü, 126 ncı maddesinde; "Uyarma,
kınama ve aylıktan kesme cezaları disiplin amirleri tarafından; kademe ilerlemesinin
durdurulması cezası, memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı
alındıktan sonra,atamaya yetkili amirler il disiplin kurullarının kararlarına
dayanan hallerde Valiler tarafından verilir.
Devlet memurluğundan çıkarma cezası amirlerin bu yoldaki isteği üzerine, memurun
bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilir.
Disiplin kurulu ve yüksek disiplin kurulunun ayrı bir ceza tayinine yetkisi
yoktur, cezayı kabul veya reddeder. Ret halinde atamaya yetkili amirler 15 gün
içinde başka bir disiplin cezası vermekte serbesttirler.
Özel kanunların disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurullarla ilgili hükümleri
saklıdır." hükmü, 127 nci maddesinde; "Bu Kanunun 125 inci
maddesinde sayılan fiil ve halleri işleyenler hakkında, bu fiil ve hallerin
işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren;
a) Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında
bir ay içinde disiplin soruşturmasına,
b) Memurluktan çıkarma cezasında altı ay içinde disiplin kovuşturmasına,
Başlanmadığı takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren nihayet
iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına
uğrar." hükmü, 132 nci maddesinde; "Disiplin cezaları verildiği
tarihten itibaren hüküm ifade eder ve derhal uygulanır.
Aylıktan kesme cezası, cezanın veriliş tarihini takip eden aybaşında uygulanır.
Verilen disiplin cezaları üst disiplin amirine, Devlet memurluğundan çıkarma
cezası ayrıca Devlet Personel Başkanlığına bildirilir." hükmü ve 135
inci maddesinde ise; "Disiplin amirleri tarafından verilen uyarma, kınama
ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna, kademe ilerlemesinin durdurulması
cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir.
İtirazda süre, kararın ilgiliye tebliği tarihinden itibaren yedi gündür. Süresi
içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir.
İtiraz mercileri, itiraz dilekçesi ile karar ve eklerinin kendilerine intikalinden
itibaren otuz gün içinde kararlarını vermek zorundadır.
İtirazın kabulü hâlinde, disiplin amirleri kararı gözden geçirerek verilen cezayı
hafifletebilir veya tamamen kaldırabilirler.
Disiplin cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurulabilir." hükmü
yer almaktadır.
Diğer taraftan 24/10/1982 tarihli ve 17848 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Hakkında Yönetmeliğin
8 inci maddesinin 1 inci fıkrasında; "Başbakanlık ve Bakanlıklar ile
bunların bağlı kuruluşlarında görevli memurların kademe ilerlemesinin durdurulması
cezası ile ilgili işleri memurların bağlı oldukları kurumların disiplin kurullarınca
karara bağlanır. Ancak, bu kurumların illerde görevli memurlarından Bakanlar
Kurulu kararı veya ortak kararlar atananlar dışındakilerin aynı disiplin cezası
ile ilgili işleri hakkında karar verme yetkisi ilgili İl Disiplin Kuruluna;
illerde Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı teşkilatta görevli öğretmen,
yönetici, uzman ve uzman yardımcısı ile gezici öğretmenlerin kademe ilerlemesinin
durdurulması cezası ile ilgili işleri hakkında karar verme yetkisi ise ilgili
İl Milli Eğitim Gençlik ve Spor Disiplin Kuruluna aittir. Yukarıda sayılan memurların
Devlet Memurluğundan çıkarma cezaları hakkında bunların bağlı bulundukları kurumların
Yüksek Disiplin Kurullarınca karar verilir." hükmü yer almakta ve aynı
Yönetmeliğin 16 ncı maddesinde de disiplin amirlerinin kimler olacağı merkezde
ve taşrada olmak üzere ayrı ayrı sayılmaktadır.
Yukarda yer alan hükümler doğrultusunda;
1- Hakkında Devlet memurluğundan çıkarma cezası önerisiyle Yüksek Disiplin Kuruluna
veya kademe ilerlemesinin durdurulması cezası önerisiyle Merkez Disiplin Kuruluna
sevkedilen bir personelin 657 sayılı Kanunun 125/3 maddesi gereği bir alt cezayla
cezalandırılması gerekçesiyle bu önerilerin reddedilmesi üzerine yetkili makam
ve kurullarca bir alt cezayla tecziye edilmesi halinde yeni almış olduğu cezaların
yeni bir idari işlem mahiyetinde görülmesi gerektiğinden hareketle ilgili personelce
yetkili kurullar nezdinde itiraza konu edilebileceği,
2- Yüksek Disiplin Kurulunun bir personel hakkındaki Devlet memurluğundan çıkarılma
cezasını uygun görmemesi halinde 126/3 maddesi gereği atamaya yetkili amir tarafından
bu kez kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının önerilmesi ve yetkili disiplin
kurulunca da bu cezanın uygun bulunması durumunda da ilgili personelin bu cezaya
itiraz hakkının bulunduğu,
3- İlgili kurullarca bir personel hakkında önerilen cezanın reddedilmesi halinde
atamaya yetkili amir tarafından mezkur Kanunun 126/3 maddesi gereği verilecek
yeni cezaya ilgili personelin itiraz hakkı bulunduğu, Kurumunuz Gümrük ve Muhafaza
Başmüdürlüklerinde görevli personel hakkında önerilen kademe ilerlemesinin durdurulması
cezasının İl Disiplin Kurulunca reddedilmesi üzerine atamaya yetkili amirce
verilecek yeni cezaya itirazın İl Disiplin Kuruluna yapılması gerektiği,
4- 657 sayılı Kanunun 127 nci maddesi gereğince süresi içinde verilen bir disiplin
cezasının itiraza konu edilmesi ve bu süreçte mezkur maddenin 3 üncü fıkrasında
düzenlenen iki yıllık sürenin aşılması durumunda disiplin kurullarının kararına
göre disiplin amirlerince yeniden verilecek kararların zaman aşımı süresi içerisinde
verilmiş sayılması gerektiği,
5- Disiplin cezalarına ilgili personel tarafından itiraz edilmesi halinde 657
sayılı Kanunun 132 nci maddesinde ifade edilen disiplin cezalarının uygulanmasına
ilişkin hükümlerin cezaların kurul incelemelerinden geçtikten ve kesinleştikten
sonra uygulanması gerektiği,
6- 657 sayılı Kanunun 135 inci maddesinde itirazın kabulü halinde disiplin amirlerinin
kararı gözden geçirerek daha alt ceza verebilecekleri veya tamamen ortadan kaldırabilecekleri
hüküm altına alınmış olup, 657 sayılı Kanunda düzenlenen ceza türlerinden uyarma
cezasına itirazın disiplin kurulu tarafından kabul edilmesi halinde bu kararın
disiplin amirine gönderilmesi gerektiği ve ceza hafifletilemeyeceğinden disiplin
amiri tarafından kaldırılması gerektiği,
değerlendirilmektedir.