Tabiplerin mesleklerini serbest olarak icra etmesi

Genel Müdürlüğünüzde istihdam edilen uzman tabip ve diş tabiplerinin 2368 sayılı Kanun uyarınca mesleklerini serbest olarak icra edebilmelerine ilişkin tereddüt konusu talep incelenmiştir.

31.12.1980 tarih ve 2368 sayılı Sağlık Personelinin Tazminat ve Çalışma Esaslarına Dair Kanunun 2 nci maddesinde "Kamu sağlık hizmetlerinde çalışan personelin haftalık kanuni çalışma süresi 45 saattir. Ancak, bu Kanunun 4 acü maddesinde tanınmış olan haktan yararlananlar için bu süre 40 saattir. Günlük çalışma saatleri 657 ve 926 sayılı Kanunlardaki hükümlere göre tespit edilir." hükmü, 4 ncü maddesinde "Birinci madde kapsamına giren personelden, özel kanunlarına göre meslek ve sanatlarını serbest olarak icra etme hak ve yetkisine sahip olanlar, istedikleri takdirde birinci maddede öngörülen tazminat hakkından yararlanmamak şartı ile serbest olarak çalışabilirler. Bunlara iş güçlüğü, iş riski ve teminindeki güçlük zamları veya bu mahiyetteki zamlar ödenmez" hükmü bulunmakta olup 1 nci maddede "Bu kanunun 6 ncı maddesi ile yürürlükten kaldırılan 2162 sayılı Kanun kapsamına giren personele..." denilmek suretiyle kapsam bakımından 2162 sayılı Kanuna yollama yapılmakladır.

Mülga 2162 sayılı Sağlık Personelinin Tam Süre Çalışma Esaslarına Dair Kanunun 1 inci maddesinde "Bu Kanun Genel ve Katma Bütçeli Kurumlarda, İl Özel İdareleri ile Belediyelerde ve bunların kurdukları döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında, Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüklerinde, Kamu İktisadi Teşekkülleri ve Teşebbüslerinde, Emekli Sandığında, Sosyal Sigortalar Kurumunda çalışan ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 36 ncı maddesindeki Sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfına (hayvan sağlığı hariç)..." girecek nitelikte olan personele uygulanacağı, sözleşmeli, işçi ve geçici statüde çalışanlara bu kanunun uygulanmayacağı belirtilmiştir.

11.4.1928 tarih ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı, Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun'da Sağlık Hizmetleri Sınıfına girecek nitelikte olan tabiplerle birlikte Diş tabibi ve yardımcı sağlık hizmetlerine girenlerden bir kısmının sanatlarını icra edebilmesi hususu da düzenlenmiştir.

Bu itibarla, 2368 sayılı Kanunun 4 ncü maddesindeki "...özel kanunlarına göre meslek ve sanatlarını serbest olarak icra etme hak ve yetkisine sahip olanlar..." kapsamında 1219 sayılı Kanunda belirtilen meslek grupları mensupları mütalaa edilerek bu gibilerin 2368 sayılı Kanunun 2 ve 4 üncü maddelerine uyulmak suretiyle serbest olarak mesleklerini icra edebilecekleri değerlendirilmektedir.

Ancak Kanunun 2 nci maddesinde belirtildiği üzere bu şekilde serbest olarak çalışanlar için haftalık çalışma saatleri 40 saatten az olamayacaktır. Sağlık Bakanlığı bünyesinde çalışan sağlık personelinden 2368 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi uyarınca serbest olarak da çalışanların çalışma saatleri sözkonusu 2368 sayılı Kanun çerçevesinde haftada 40, günde 8 saatten az olmamak üzere Sağlık Bakanlığınca çıkartılan genelgeler ile düzenlenmekte olup, Genel Müdürlüğünüz sağlık personelinin çalışma saatlerinin de başlangıç ve bitişi hulusunda sozkonusu genelgeler ve kurumunuz iş durumu göz önünde bulundurularak haftada 40 saatten az olmamak üzere düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır.

Diğer taraftan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesinde "Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ı ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç)..." hükmü bulunmaktadır.

Bu hüküm gereğince Devlet memurlarının bu meyanda Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri personelinin de ticaret ve sanayi müesseselerinde bir hizmet akdine dayanılarak görev almaları mümkün bulunmamaktadır.

Bu itibarla, ilgi yazınıza konu teşkil edenlerin 2368 sayılı Kanunun 4 ncü maddesi uyarınca, mesai saatleri haricinde özel hastane ve polikliniklerde ancak bir hizmet akdine bağlı olmaksızın serbest olarak çalışabilecekleri mütalaa olunmaktadır.