Memurun kooperatif şirketinde görev alamayacağı
Devlet Memurlarının kalkınma kooperatiflerinin yönetim ve denetim kurullarında görev almasının mümkün olduğu ancak bu kooperatiflerin kurmuş oldukları şirketlerde görev alamayacakları hk.
İlgide kayıtlı yazınızda, Bankanız personelinin kalkınma kooperatifleri veya onların kurmuş oldukları şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında ücretli veya ücretsiz görev atmalarının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri muvacehesinde hukuken mümkün olup olmadığı hususunda görüş talep edilmektedir.
Bilindiği üzere; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında, "Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkete komandite ortak olamazlar.
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri ile kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim ve denetim kurulları üyelikleri görevleri ve özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır." hükmü yer almaktadır.
Görüleceği üzere, Devlet Memurlarının Anonim şirketlerde görev almaları (Yönetim Kurulu Üyesi, denetçisi veya her ne şekilde olursa olsun şirket, personeli olarak) yasaklanmış olmakla birlikte, Anonim şirketlerde pay sahibi olmalarına ilişkin herhangi bir yasak bulunmamaktadır.Pay sahipliği, şirketin kuruluşundan sonra pay devralmak veya sermaye artışına iştirak etmek suretiyle olabileceği gibi kuruluşta da kurutuş sermayesinin bir bölümüne iştirak etmek suretiyle de olabilmekte, anonim şirketlerde kuruluştan veya sonradan pay sahibi olmak, pay sahibine, tacir ve esnaf niteliğini kazandırmamaktadır.
6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda gerek hakiki şahıslar gerekse hükmi şahıslar açısından tacir kavramının tanımı yapılmıştır. Genel olarak bir ticari işletmeyi kısmen dahi kendi adına işleten kimseye tacir denildiğinden ve bir ticaret şirketi olan limited şirketlerde mezkur Kanunun 540 met maddesinin birinci fıkrasında şirketin idare ve temsiline ilişkin olarak aksi kararlaştırılmış olmadıkça ortakların hep birlikte müdür sıfatıyla şirket işlerini idareye ve şirketi temsile mezun ve mecbur oldukları hüküm altına alınmıştır. Bu itibarla, limited şirket ortaklarından bu durumda olanların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesinin uygulanmasında, tacir sayılmalarını gerektirecek faaliyette bulundukları sonucuna varılmaktadır.
Diğer taraftan, 657 sayılı Kanunun 28 inci maddesi gereğince Devlet memurlarının gerek Komandit gerekse Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde ancak komanditer ortak olabilmeleri mümkündür.
Bu sebeplerle Devlet memurlarının herhangi bir görev almamaları kaydıyla anonim şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit ve komandit şirketlerde komanditer ortak olmalarına 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre yasal bir engel bulunmadığı, limited şirketlerde ise ortak olmalarının mümkün olmadığı, ayrıca, mezkur Kanunun 28 nci maddesinin ikinci fıkrasında sayılan memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri ile Kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim ve denetim kurulu üyelikleri görevleri ve özel kanunlarda belirtilen görevler dışında, bu tür şirketler adına görevli bir personel gibi çalışma yapamayacakları mütalaa edilmektedir.
Diğer taraftan, 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 15 inci maddesi ile teşebbüs personelinin teşebbüs yönetim kurulunun muvafakati üzerine teşebbüs ve bağlı ortaklıkların iştiraklerinin yalnız birisinde olmak kaydıyla bulundukları yerdeki.uygun aday bulunmaması halinde başka yerdeki iştiraklerin yönetim kurulu üyeliğine, denetçiliğine ve tasfiye kurulu üyeliğine getirilebilecekleri hükme bağlanmış olup, kamu kurumu niteliğini haiz kuruluşlar ile teşebbüs faaliyetleri ile ilgili sosyal ve mesleki nitelikteki kuruluşların yönetim* denetim ve istişare organlarında görev alınması iş ve hizmet yasağı kapsamı dışında tutulmuştur.
Bu itibarla, Bankanız personelinin kalkınma kooperatiflerinin yönetim ve denetim kurullarında görev almasının mümkün olduğu ancak, bu kooperatiflerin kurmuş oldukları şirketlerde görev alamayacakları mütalaa edilmektedir.