Fazla çalışma karşılığı kullandırılacak izinler

Bakanlığınızda Yardımcı Hizmetler Sınıfında görev yapan personele günlük Çalışma saatleri dışında yaptıkları fazla çalışma karşılığında verilecek izinlerin ne şekilde kullanılacağına dair ilgide kayıtlı yazınız Devlet Personel Başkanlığınca incelenmiştir.

Bilindiği üzere 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 433 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 178 inci maddesinin (A) bendinde "99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında: a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince), b) Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması, hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır." denilmekte aynı maddenin (B) bendinde ise "Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti verilmeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabıyla izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir." hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, Anayasamızın kişi hak ve ödevleri ile ilgili 18 inci maddesinde "Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır.

Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalıştırmalar; olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz." denilmektedir.

Hal böyle olunca 6S7 sayılı Devlet Memurları Kanununun 178 inci maddesinin (B) bendi hükmünün, Anayasanın 18 inci maddesi hükmüyle birlikte mütalaa edilmesi gerekmektedir.

Bu durumda ise kurumların gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında da çalıştırabilecekleri ancak bu şekilde yaptırılacak çalışmanın karşılıksız olamayacağı düşünülmektedir.

Nitekim 657 sayılı Kanunun 178 inci maddesinde, fazla çalışmanın ücretle karşılanmasının şayet ücretle karşılanmaması durumunda bunun ilave izin verilmek suretiyle telafi edilmesinin öngörülmesi bu görüşümüzü teyid etmektedir. Ancak, yine aynı maddenin (B) bendinde bu şekilde verilecek ilave iznin ençok (10) gününün yıllık izinle birleştirilerek aynı yıl içerisinde kullanılabileceği ifadesinden (10) günü aşan izinlerin düşeceği anlamının çıkarılmaması gerekmektedir.

Özetle fazla çalışma karşılığında hakedilen ilave izinlerin esasen her sekiz saate karşılık (1) gün hesabıyla yıllık izinle birleştirilmeksizin aynı yıl içinde ve 8 saatlik fazla çalışma süresinin dolmasını takibeden günlerde kullandırılması gerekmektedir. Ancak bu şekilde hak edilen izinlerin en çok (10) günlük süresinin yıllık izinle birleştirilerek de kullanılması mümkün bulunmaktadır.

Bu itibarla, yaptırılan fazla çalışma karşılığında verilmesi gereken ancak aynı yıl içerisinde peyderpey kullandırılmayıp biriktirilen ve toplam süresi (10) günü aşan izinlerin; bir defaya mahsus olmak üzere (10) gününün ilgililerin yıllık izinleriyle birleştirilmesi suretiyle artan sürelerin ise aynı yıl içerisinde idarenizce uygun görülecek zaman ve süreler dahilinde peyderpey kullandırılması ile bundan böyle konuya ilişkin uygulamanın yukarıda belirtilen açıklamalar muvacehesinde yapılması gerektiği mütalaa edilmektedir.